Kolejny odcinek wakacyjnego cyklu dotyczy
przestrzeni przedstawionej w arcydziele Bułhakowa – utworze „Mistrz i
Małgorzata”.
Wszystko zaczęło się na Patriarszych Prudach.
Na jednej z ławeczek „twarzą do stawu a plecami do Bronnej” siedzieli redaktor
Berlioz i poeta Iwan Bezdomny, gdy podszedł do nich dobrze ubrany, lecz trochę
dziwny mężczyzna. Był to Woland - szatan we własnej osobie, który przedstawił
się jako konsultant do spraw czarnej magii. Tak zaczyna się akcja jednej z
najsłynniejszych powieści na świecie – „Mistrz i Małgorzata” Michaiła
Bułhakowa.
Zaprezentowane są też inne miejsca stolicy –
place: Arbat, okolice Kremla i rzeki Moskwy, szpital dla psychicznie chorych
oraz szczególnie ważna ulica Sadowa, przy której znajduje się kamienica, a w
niej „fatalne” mieszkanie numer pięćdziesiąt. To tu zamieszkiwał nieboszczyk
Berlioz, obok niego rezydował Stiopa Lichodiejew i również to lokum obrała za
swoją siedzibę diabelska asysta.
Także tutaj odbył się coroczny bal wiosenny
urządzany przez szatana:
„Małgorzata i jej przewodnik stali już w tym
momencie pod drzwiami mieszkania numer pięćdziesiąt. (...) Zaczęli wchodzić po
jakichś szerokich schodach, Małgorzacie wydawało się, że schody nigdy się nie
skończą.”
Poza Moskwą w powieści wymieniane są takie
miejscowości, jak Jałta, gdzie zostaje wysłany Stiopa Lichodiejew, Kijów, skąd
przybywa Maksymilian Andriejewicz Popławski oraz Leningrad, gdzie przed
popadnięciem w obłęd ucieka Rimski.
Powieściowi bohaterowie mają niezwykłą moc
przenoszenia się z miejsca na miejsce. Małgorzata „podróżuje” na miotle i raz
jest w Moskwie, a po chwili w nieznanym, tajemniczym miejscu w pobliżu rzeki,
gdzie witają ją wiedźmy:
„Małgorzata nadal leciała powoli przez
nieznane pustynne okolice, nad wzgórzami usianymi leżącymi wśród ogromnych
samotnych sosen wielkimi otoczkami. (...)Wyczuwała bliskość wody, domyślała
się, że cel musi być niedaleko.”
„Przestrzeń Bułhakowa jest wyraźnie trójpoziomowa:
przestworza, ziemia, podziemia. Nie ulega kwestii etyczna wyższość poziomu
pierwszego nad pozostałymi dwoma oraz trywialność poziomu ziemskiego. Pośrodku
plasują się podziemia, czego dowodzi topos domu – przystani i wymarzona
suterena Mistrza w arbackim zaułku.” (cyt. za J. Karaś, „Proza Michała
Bułhakowa. Z zagadnień poetyki”, Wrocław 1981.)
Mistrz (jeden z bohaterów) pracuje nad
powieścią o Poncjuszu Piłacie, jej fragmenty są przywołane i tworzą dodatkową
przestrzeń – historyczną, gdy w Jeruszalaim namiestnikiem był właśnie Piłat z
Pontu.
Jerozolima – od 30 czerwca 1980 roku, kiedy
to izraelski parlament Kneset uchwalił Podstawowe Prawo Jerozolimskie, uznawana
za stolicę Izraela. Społeczność międzynarodowa nie akceptuje niniejszego aktu,
w związku z czym ambasady obcych państw znajdują się w Tel Awiwie. Hebrajska
nazwa Jerozolimy to Yerushalayim – Jeruszalaim (w powieści Bułhakowa) oznacza
Miasto Pokoju.
Przestrzeń tajemnicza jak cała powieść…
Dla zainteresowanych - szczegółowy opis:
Kasia
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz