Czytanie metodą pięciu kroków

Czytanie to jeden z podstawowych sposobów zdobywania informacji, a więc pośrednio nabywania wiedzy. Jest to umiejętność niezbędna na każdym etapie edukacji. Zatem warto przyjrzeć się podstawowym zasadom ćwiczenia i rozwijania technik efektywnego czytania. Efektywnego, czyli jakiego?

Efektywnym nazwiemy takie czytanie, które pozwala uczniom zwrócić uwagę na najważniejsze elementy, zapamiętać je, łączyć w logiczne, poukładane sekwencje, zastosować do konkretnych celów (rozwiązania zadania, przygotowania planu pracy itp.), a nade wszystko przywołać w odpowiednim czasie.

Najprostsza metoda prowadząca do efektywnego czytania to metoda pięciu kroków.

Krok 1

Pobieżne przejrzenie całego tekstu, z którym trzeba się zapoznać.

W książce będzie to spis treści, tytuły rozdziałów, podrozdziałów. Mogą zatrzymać wzrok na ilustracjach, schematach, tablicach. Zwrócić uwagę na zamieszczane często rekapitulacje, streszczenia pod koniec rozdziałów.

W tekstach krótszych – artykułach, fragmentach podręczników – uważnie oglądają wszelkiego rodzaje wyróżniki – nagłówki, pogrubione słowa, podkreślenia.

Chodzi o to, by mieli ogólne pojęcie o co chodzi w tekście, jak zbudowana jest książka, na które treści muszą zwrócić uwagę, od czego zacząć czytanie. Nie zawsze musi to być początek publikacji, a nawet jej całość. Uczniowie poszukują przecież konkretnych informacji – czytają w konkretnym celu.

Krok 2

Postawienie pytań do tekstu

Uczniowie muszą się zastanowić, jaki jest cel tego czytania i na  jakie pytania chcą otrzymać odpowiedź – najlepiej, by je sformułowali. W początkowej fazie pracy tą metodą pytania warto zapisać – ich werbalizacja bardzo ułatwia uświadomienie sobie sensu czytania. W kroku pierwszym być może już wyrobili sobie zdanie, w których fragmentach tekstu należy szukać nań odpowiedzi.

Krok 3

Dokładne czytanie.

Teraz przyszedł dopiero czas na dokładne czytanie – może już tylko fragmentów, ale być możę istnieje konieczność skrupulatnego zapoznania się z całością. Uczniowie przypominają sobie pytania i cel (po co właściwie czytają?). w czasie lektury mogą robić krótkie, kilkusekundowe przerwy, by tekst „uleżał się w głowie”. Zawsze należy zatrzymać się w celu wyjaśnienia niezrozumiałych zwrotów, słów, pojęć. Pracują z tekstem aktywnie – kluczowe informacje podkreślają, używając kolorowych zakreślaczy (we własnych książkach!), wypisują na marginesie słowa - klucze do poszczególnych akapitów.

Krok 4

Streszczenie poszczególnych części tekstu.

W zależności od obszerności tekstu, z którymi pracujemy, nasi uczniowie powinni zatrzymać się po akapicie, dłuższym fragmencie, podrozdziale i powtórzyć to, co zapamiętali. Mogą korzystać ze wzrokowych komunikatów – przecież zakreślili, wypisali to, co najważniejsze. Nie muszą na siłę wykorzystać słownictwa, które czytali, ale powtarzać własnymi słowami, odwołując się tylko do niezbędnych terminów. Jeśli tylko warunki na to pozwalają ten krok warto wykonać na głos.

Krok 5

Powtórzenie treści lub powtórne przeczytanie całego tekstu.

Na zakończenie jeszcze raz uczniowie powtarzają pytania, które sformułowali we wstępnym etapie pracy. Zastanawiają się, czy znają na nie odpowiedź i udzielają ich w oparciu o przeczytany tekst. Mogą nawet zrezygnować z podpowiedzi, które sam przygotowali w formie słów- kluczy lub  podkreślonych informacji. Powtórzą w ten sposób główne informacje z tekstu w formie streszczenia. Dla uporządkowania i utrwalenia wiedzy mogą przeczytać tekst jeszcze raz. Do zapisu nowo poznanych myśli mogą wykorzystać mapę mentalną.

Metoda pięciu kroków wymaga – jak wszystko – treningu. I tylko z pozoru jest to metoda czasochłonna. W perspektywie czasowej pozwala na efektywne uczenie się poprzez czytanie i dojście do perfekcji. A zgodnie z myślą Edisona: geniusz to 1% natchnienia i 99% wypocenia.

Kasia i Małgosia