Inwestycja w naukę – fiński system edukacyjny

Naszą wycieczkę po szkołach świata zaczynamy od Finlandii nieprzypadkowo. Finlandia uzyskiwała na początku XXI w najlepsze wyniki w testach PISA pod względem poziomu czytania, znajomości matematyki oraz ogółu posiadanej wiedzy, a fiński system edukacyjny uznano za wzorcowy (ranking 2014).

Fiński system edukacyjny to system łączony: klasa I z II, III z IV i V z VI. Nauczyciel uczy wszystkich przedmiotów w tych trzech klasach aż do VII klasy, kiedy to każdy przedmiot jest prowadzony przez innego nauczyciela. W klasach I-IV uczniowie uczą się tylko przedmiotów obowiązkowych, które w zasadzie niewiele odbiegają od tych realizowanych w naszych szkołach. W klasie VII zaczyna wdrażać się przedmioty fakultatywne, których celem jest ukierunkowanie i poszerzenie zainteresowań młodzieży. Częstość lekcji realizowanych w języku obcym jest znacznie większa niż w Niemczech, wszyscy uczą się co najmniej 2 języków obcych oprócz języka używanego powszechnie w szkole (fińskiego bądź szwedzkiego). Dodatkowo obowiązkowe przedmioty obejmują: naukę o środowisku, edukację zdrowotną, religię i etykę, historię, nauki społeczne, matematykę, fizykę, chemię, biologię, geografię, sport, muzykę, sztukę, rękodzieło oraz ekonomię.

Od tego czasu wprowadza się też oceny w postaci cyfr. Skala ocen waha się od 1 do 10. Najniższą pozytywną jest „5”, a najwyższą „10”. Samoocena dzieci jest kluczowym elementem oceniania. Umiejętność tę dzieci ćwiczą od przedszkola. W szkole też uczeń sam się ocenia, a nauczyciel mówi, czy zgadza się z jego oceną. Stopnie mają zazwyczaj charakter opisowy. Jednak stosuje się w ogólnej ewaluacji stopnie, które nie rzutują negatywnie na karierę edukacyjną dziecka, dając mu jedynie orientację we własnych kompetencjach i stanowiąc wskazówki do dalszej nauki. Rodzice raz, dwa razy do roku otrzymują ze szkoły raport o postępach w nauce. Przez pierwsze 3 lata podstawówki, nie można zostawić dziecka na drugi rok w tej samej klasie (w podstawówce, jeżeli rodzice się nie zgadzają). Do 16 roku życia uczniowie nie piszą żadnych egzaminów, a testy służą tylko pracy nauczyciela, który może jej wykorzystać na kolejnym etapie. Dzięki temu uczniowie i nauczyciel mogą skupić się na wyzwalaniu kreatywności i mają dużą swobodę w wykorzystaniu czasu.

Zajęcia wychowania fizycznego odbywają się na zewnątrz. Uczniowie mają do wyboru: lodowisko, grę w hokeja, spacery, biegi narciarskie.

Rok szkolny dla uczniów liceum w Finlandii jest podzielony na 5 modułów, a każdy moduł ma 7 tygodni a kończy się w liceum testami. Po module uczniowie piszą sprawdziany zaliczające materiał z danego modułu, a potem omawiają je z nauczycielami. Są moduły obowiązkowe i nadobowiązkowe, pośród tych pierwszych jest filozofia i psychologia.

Lekcji nie prowadzi się metodą wykładu – najczęściej stosuje się pracę w grupach. Każda z grup składa się z jednego ucznia określanego jako dobry, dwóch średnich i jednego słabszego, który dopasowuje się niejako poziomem wiedzy do pozostałych członków grupy. Dzięki temu m.in. Finlandia ma najmniejszą różnicę w teście PISA między najlepszymi i najgorszymi uczniami. Ciekawym rozwiązaniem jest zjawisko wewnątrzszkolnych korepetycji zorganizowanych przez szkołę dla niektórych dzieci. Zatrudniony korepetytor reaguje natychmiast, gdy jest zgłaszana taka potrzeba, uczeń klasy VII-VIII ma prawo do korepetycji 2 razy w tygodniu.

W Finlandii nauczyciele nie robią kartkówek, nie odpytują, nie zadają zadań. Dwudziestoosobowe klasy pracują na 75- minutowych lekcjach w szkole średniej, a 45 w szkole podstawowej. Szkoła ma dużą dowolność w organizowaniu przebiegu zajęć. Szkoły prywatne nie istnieją, a kadra pedagogiczna jest bardzo wnikliwie dobierana. Praca nauczyciela ma w Finlandii wysoki status społeczny, a na studia pedagogiczne równie trudno się dostać, jak na medycynę lub prawo. Studia nauczycielskie podejmują w zasadzie tylko ci młodzi ludzie, którzy uzyskują najwyższe oceny na egzaminie maturalnym.

Nie ma obowiązku noszenia określonego stroju, a uczniowie dojeżdżają do szkoły rowerami. Posiłki na terenie szkoły są darmowe, opieka zdrowotna i dentystyczna również. Ciekawe, że nie istnieje możliwość odmówienia posiłku.

\

Polityka edukacyjna Finlandii jest długofalowa - Finowie reformowali swój system edukacyjny przez 30 lat. 7 zasad fińskiego cudu edukacyjnego to: równość, bezpłatny dostęp, indywidualizm, aspekt praktyczny nauki, zaufanie, dobra wola, niezależność.