„Zbrodnia i kara” – popkulturalne propozycje

Propozycje omówienia „Zbrodni i kary” z wykorzystaniem popkultury.

 

Fotografie Przemysława Wiśniewskiego w ramach projektu TEATR FOTOGRAFII

To wyjątkowy projekt. Z pozory wszystko się zgadza:  aktorzy, role, scenografia i kostiumy, koncepcje reżyserskie, atmosfera spektaklu. W przedstawieniach Teatru FOTOgrafii brakuje tylko jednego - przebiegu spektaklu. Nie zobaczymy ich na żadnej scenie - istnieją tylko na fotografiach, stając się jednocześnie zapisem twórczych poszukiwań artysty i proponowaną przez niego nową wizją teatru. „Zbrodnia i kara” wypadła rewelacyjnie.

https://fotowisniewski.wordpress.com/2019/05/27/zbrodnia-i-kara-teatr-fotografii-vi-2019/

Pulcheria Aleksandrowna Raskolnikowa -  Jadwiga Domka

Rodion Romanowicz Raskolnikow -  Kamil Dobrowolski

Zofia Siemionowna Marmieładowa (Sonia) -  Natalia Zduń

Arkadiusz Swidrygajłow -  Henryk Hryniewicki

Awdotia Romanowna (Dunia) - Ewa Mrówczyńska

Piotr Pietrowicz Łużyn - Tomasz Kuliberda

Dymitr Prokopowicz Razumichin - Maciej Owczarek

Lizawieta Iwanowna - Malwina Kajetańczyk

Alona Iwanowna - Anna Kukułowicz

Porfiry Pietrowicz -  Jacek Popławski

Katarzyna Iwanowna - Monika Szela

Siemon Zacharycz Marmieładow -  Andrzej Piecuch

Zosimow - Kamila Olszewska

Świetne są również fotografie zestawiające bohaterów:

Dunia i Razumichin

Dunia i Łużyn

Roskolnikow po zbrodni

Marmieładow i Katarzyna

Dunia - Łużyn i Razumichin

Zadaniem uczniów jest omówienie wybranych przez artystę środków wyrazów zaprezentowanych na zdjęciach. Warto zwrócić uwagę na mimikę, strój, rekwizty, ruch.

 

2.     Animacja Piotra Dumały z 2000 roku

„Zbrodnia i kara” Dumały zaczyna się jak u Dostojewskiego: „w początkach lipca, pod wieczór, niezwykle upalnego dnia....”, ale nie jest to wierna ekranizacja. Mamy tu główne postacie dramatu: Raskolnikowa, Sonię, Swidrygajlowa, Lichwiarkę i Lizawietę. Całość rozgrywa się gdzieś na pograniczu jawy i snu. Postacie otacza gęsta, mroczna atmosfera rodem z Hitchcocka, na której tle rozgrywa się historia. Głównym bohaterem staje się tu chory umysł Raskolnikowa, jego emocje, napięcie odczuwane przed i po morderstwie. Pozbawiony dialogów film przepełniony jest pełnymi ekspresji dźwiękami lub równie pobudzającą ciszą. Intensywność obrazu wzmaga jeszcze muzyka Janusza Hajduna.

Rysunki wykonane zostały unikalną metodą - na płytach gipsowych. Pozwoliło to na płynne przechodzenie jednego obrazu filmowego w drugi, a także uzyskiwanie faktur zbliżonych do malarstwa olejnego.

https://www.youtube.com/watch?v=0373qRWSa_M

Artykuł: https://journals.pan.pl/Content/83189/mainfile.pdf

Podczas oglądania warto zwrócić uwagę na:

kreację postaci - bohaterowie przypominają senne mary, są jak cienie

elementy symboliczne - kształt postaci, ich ruchy, przedmioty

rolę barw - wywołują poczucie zagrożenia, są rozmyte, ciemna paleta

klimat, nastrój filmu, inne elementy - barwy, muzyka, konstrukcję postaci i ich zachowanie

elementy oniryczne - zakończenie filmu, sposób funkcjonowania postaci jak we śnie

 

Polecenia dla uczniów:

W którym momencie w filmie dochodzi do sceny zbrodni? Porównaj jej umiejscowienie z literackim pierwowzorem. O czym świadczy takie jej usytuowanie?

W jaki sposób Dumała przedstawia scenę zbrodni? Z jakich metafor wizualnych korzysta?

Udowodnij, że reżyser wykorzystał w filmie konwencję oniryczną. Przeanalizuj sceny, które przypominają sen. Zwróć uwagę na przejścia pomiędzy sferą realną a oniryczną, rolę rekwizytów, ograniczoną liczbę bohaterów.

Prześledź ujęcia, w których postaciom ludzkim nadano cechy zwierzęce. Ustal, jaką funkcję pełnią motywy zwierząt w filmie

Opisz wygląd Raskolnikowa. Prześledź, jak zmienia się sposób ukazywania bohatera w różnych scenach filmu. Czemu to służy?

Wyjaśnij za pomocą jakich środków filmowych reżyser oddał naturalizm obecny w powieści.

Scharakteryzuj postacie występujące w filmie:

- Dlaczego Piotr Dumała ograniczył ich liczbę do pięciu?

- Jakimi środkami posłużył się, aby dokonać charakterystyki bohaterów?

Wyjaśnij, dlaczego reżyser pominął w filmie dialogi. Wybierz jedną ze scen i napisz do niej dialog zgodny z wymową filmu.

Przeanalizuj kolorystykę filmu. Jakie kolory dominują w animacji? Zinterpretuj ich symboliczny sens. W których kadrach został zastosowany kontrast? Jaką funkcję pełni? Którą postać ukazano za pomocą jasnych barw? Zinterpretuj znaczenie tej kolorystyki

Dumała w swojej animacji pominął postać śledczego Porfirego. Jak myślisz, dlaczego?

Określ rolę muzyki Janusza Hajduna. Którym scenom towarzyszy? Co uwypukla?

 

3.     Roskolnikow jako superbohater 

Strona z  amerykańskiego komiksu inspirowanego „Zbrodnią i karą” Fiodora Dostojewskiego

Pytania, refleksje:

Jakie postaci popkultury przypomina ci bohater komiksu – Raskol? Wyjaśnij dlaczego.

Oceń, jakie zalety, a jakie wady może mieć komiksowe przedstawienie dziejów Raskolnikowa.

 

Utwór Krzysztofa Żeromskiego (Karcera) „Zbrodnia i kara”

https://www.youtube.com/watch?v=yKg5MDPofNg

 

Ile jest we mnie człowieka

Nowoczesności i humanizmu

A ile jest we mnie bestii

Ile dzikości i atawizmów

Za miłość i pokój niech będzie nagroda

Za hańbę i zło kara i gniew

Niech zyskuje kto oddaje, traci kto odbiera

Życie to życie, śmierć to śmierć

 Ile jest we mnie chrześcijanina

A ile go ze mnie ucieka

Co mam powiedzieć kiedy widzę

Jak kaprys człowieka zabija człowieka

To nie jest plansza komputerowej gry

Tu nie znajdziesz dodatkowego życia

Tu gdy ktoś upada już się nie podnosi

Tu jedno jest życie i jedna jest śmierć

Jaki strach ma naprawdę wielkie oczy

Ile razy można zabijać bezpiecznie

Ja nie chcę nie potrafi ę być nowoczesny

Bo twój humanizm jest niebezpieczny

Polecenia: 

Wymień przeciwieństwa wskazane w tekście współczesnej piosenki, a następnie określ, jaką funkcję pełnią w utworze.

Oceń, w jakiej mierze autorzy piosenki inspirują się przesłaniem „Zbrodni i kary” Fiodora Dostojewskiego.

Wyjaśnij, odwołując się do tekstu oraz własnych doświadczeń, dlaczego nowoczesny humanizm jest niebezpieczny.

 

Warto czasami wyjść poza schemat, sięgnąć po narzędzia bliskie uczniom – efekty potrafią zaskoczyć!

 

Kasia