Japonia – „społeczeństwo oparte na edukacji”

Japoński system edukacyjny to bardzo restrykcyjny system. Wymaga od uczniów wiele poświęcenia, ale Japończycy bardzo doceniają wykształcenie i uzasadniają zdobycie pracy dyplomem najlepszych uczelni.

System japoński jest pięciostopniowy i dzieli się na przedszkole (wiek 3 - 6 lat), szkołę podstawową (6 klas, wiek 6 -12 lat), szkołę średnią niższego stopnia (3 klasy, wiek 12 - 15 lat), szkołę średnią wyższego stopnia (3 klasy, wiek 15 - 18 lat), uniwersytet 4 - letni kurs odpowiadający tytułowi licencjata oraz 2- letni kurs magisterski). Choć przedszkole nie jest obowiązkowe, prawie wszystkie dzieci do niego chodzą, ponieważ rodzice pracują, a także chcą swym dzieciom zapewnić jak najlepszy start. Kwestia sukcesu i wykształcenia dziecka jest sprawą honoru rodziny. Obciążenie dziecka wymogami każdej kolejnej szkoły, często renomowanej, doprowadza w Japonii do dużej ilości depresji wśród nastolatków i samobójstw. Przez pierwsze lata edukacji uczniowie nie dostają ocen, szkoła skupia się na uformowaniu charakteru dziecka, potem postępy są sprawdzane egzaminami, które mają formę testów (zamkniętych, wielokrotnego wyboru). Niestety nie sprawdzają one kreatywności dziecka, jedynie twardą wiedzę.

W większość japońskich szkół podstawowych wymagane są takie same mundurki oraz takie same tornistry (określony kolor). Zgodnie ze zwyczajem tornistry kupowane są wnukom przez dziadków na rozpoczęcie nauki w I klasie i muszą posłużyć do końca szkoły podstawowej. Podręczniki wymieniane co 3 lata rozdawane są dzieciom bezpłatnie, a ich koszt ponosi Ministerstwo Edukacji.

Każda szkoła modyfikuje sobie program nauczania według swego uznania. W szkole podstawowej oferta nauczanych przedmiotów obejmuje etykę, kaligrafię, język japoński, matematykę, nauki społeczne, nauki przyrodnicze, muzykę, sztukę, wychowanie fizyczne i prowadzenie domu. Od szkoły średniej niższego stopnia obowiązuje nauka języka angielskiego. Lekcje trwają od poniedziałku do piątku w godzinach 8.30 - 15.30, z przerwą obiadową między 12.30 a 13.25. Przed obiadem odbywają się zajęcia z poważniejszych przedmiotów, a po nim lżejsze lekcje. Po 15.30 uczniowie uczęszczają do różnego rodzaju klubów sportowych, artystycznych i naukowych, w których mogą zgłębiać swoje zainteresowania, a także biegłość w tradycyjnych sztukach japońskich, tj. sztukach walki, kaligrafii czy ikebanie (sztuce układania kwiatów), a wychodzą ze szkoły o 17.00. to jednak nie koniec nauki, bo popołudnia spędzają w specjalnych, prywatnych szkołach korepetycyjnych –juku, gdzie powtarzają i utrwalają materiał oraz uczą się strategii rozwiązywania testów. Młodzi Japończycy wracają do domu około 20.00-21.00, ponieważ chodzenie do juku wydaje im się warunkiem zdania egzaminu.

W odróżnieniu od Europy, rok szkolny w Japonii rozpoczyna się w kwietniu i trwa do połowy marca, zatem nowy cykl nauki od starego oddzielają jedynie dwutygodniowe wakacje. W międzyczasie uczniowie mogą się cieszyć jeszcze prawie miesięcznymi wakacjami letnimi w sierpniu oraz dwutygodniowymi feriami zimowymi. W przeciwieństwie do Polaków, japońscy uczniowie mają zadawane prace domowe na wakacje. Pierwsze trzy dni nowego semestru to seria testów obejmujących cały materiał z poprzedniego okresu, a więc przerwę wakacyjną japońscy uczniowie poświęcają na powtórkę materiału szkolnego.

Klasy w Japonii są bardzo liczne, nawet 45 – osobowe i podzielone na zadaniowe grupy, które zajmują się sprzątaniem wszystkich pomieszczeń zamiast personelu (sal lekcyjnych, toalet, korytarzy, terenu wokół szkoły ), ucząc się szacunku do pracy. Każda szkoła zapewnia dzieciom obiad, który jest w części opłacany przez japoński rząd. Posiłki podawane są w klasach a za ich roznoszenie i sprzątanie po nich odpowiedzialni są uczniowie! Odbierają oni z szkolnej kuchni przygotowane posiłki według planu żywieniowego i rozkładają na talerzyki, nalewają itd. Do szkoły dzieci przynoszą jedynie termosy z wodą, słodkie napoje i soki są zabronione!

W szkole panuje także hierarchia starszeństwa, niższe klasy zobowiązane są do nienagannej postawy wobec starszych. Takim samym szacunkiem cieszy się nauczyciel – sensei. Jest to bardzo prestiżowy zawód w Japonii, ponieważ ma ono taki sam status społeczny jak stanowisko urzędnika administracji państwowej. Nauczyciel może pracować w jednej szkole maksymalnie siedem lat, ma to zapobiegać spoufaleniu nauczyciela z podopiecznymi. Władze państwowe wskazują kolejną placówkę pracy, gdzie nauczyciel jest przenoszony często również w drodze awansu zawodowego. Nauczyciel pracuje z klasą w sposób jawny. Ściany oddzielające klasy od korytarza nie istnieją! W niektórych przypadkach jest to rząd okien, bądź niska lada, lecz drzwi do klasy pozostają cały czas otwarte, a podczas zajęć wszędzie panuje cisza i nastrój skupienia. Nauczyciele, którym przypisywana jest bardzo odpowiedzialna funkcja społeczna, rzadko korzystają z możliwości uzyskania urlopów chorobowych czy zwolnień lekarskich. W mentalności japońskiego nauczyciela głęboko zakorzeniona jest odpowiedzialność za swoich uczniów zarówno na terenie szkoły jak i poza nią.

Ciemnym punktem edukacji w Japonii jest przyzwolenie na stosowanie kar cielesnych w szkole.

Małgosia

Polecamy również film dokumentalny Ewa Ewart poleca: „Singapur - nowe oblicze edukacji”.

http://www.japonia.org.pl/
http://www.miedzykulturowa.org.pl/