„Najbrzydsza kobieta świata", „człowiek
małpa", „dziwadło", „zwierzę". To tylko niektóre z epitetów,
jakie Julia Pastrana słyszała wielokrotnie. O jej ogromnej woli życia i naszym
okrucieństwie opowiada jeden z nowszych spektakli Teatru Animacji, który miałam
okazję – wraz z kołem „POPkulturalne rozmowy...” – obejrzeć w minioną sobotę.
To
niewiarygodne, ile musiała znieść ta wyjątkowa kobieta. Oczytana, elokwentna,
obdarzona anielskim głosem i znająca kilka języków. Kiedy Pastrana rodziła się
w 1834 roku, o hipertrichozie (chorobie powodującej nadmierne owłosienie) nikt
jeszcze nie słyszał. Zarabiała na życie występując jako sceniczne kuriozum,
przez większość życia podróżując po świecie w roli eksponatu. Jej los polepszył
się nieco, kiedy poznała Teodora Lenta - impresario, który, owszem, zarabiał na
jej odmienności, ale także postanowił się z nią ożenić. Julia zaszła w ciążę.
Jej dziecko zmarło wkrótce po narodzinach, zmarła również Pastrana. Zanim Lent
do końca postradał zmysły, woził wypchane mumie dziecka i żony i w szklanych
gablotach pokazywał ciekawskiej publiczności (jedna z makabrycznych piosenek w
spektaklu opowiada o tym, jak należy poprawnie preparować ludzkie ciało).
Choć
trudno w to uwierzyć, pogrzeb Julii miał miejsce dopiero 153 lata po jej śmierci,
dokładnie 12 lutego 2013 roku. Napisano o niej dziesiątki prac naukowych, kilka
dzieł literackich i jeden poemat. Spektakl Teatru Animacji jest kolejnym, który
inspiruje się jej niezwykłą biografią. I to inspiruje w sposób niejednoznaczny,
bo jest tu miejsce i na smutek, i na śmiech. Zwłaszcza, że Julia w oczach
Maliny Prześlugi (autorki sztuki, na podstawie której powstał) to postać tyleż
dramatyczna co pogodna, potrafiąca cieszyć się życiem, w którym rzadko
przytrafiają się powody do radości. Żyjąca niejako wbrew i na przekór.
- Po co w ogóle pokazujesz się ludziom? - w
spektaklu pada kluczowe pytanie.
- Żeby im nie było za wygodnie - odpowiada
Julia.
Julianna
Dorosz jako Pastrana, Artur Romański jako Teodor Lent i Marcin Chomicki w roli
Klauna to zdecydowani faworyci tego przedstawienia, mimo że każde z nich
zupełnie inaczej kreuje swoją postać. Klaun nie wypowiada w spektaklu ani
słowa, ale swoją milczącą obecnością i drobnymi sztuczkami maluje jego magiczne
tło. Teodor Lent to klasyczny przykład karierowicza, który, jeśli idzie o
pieniądze, nie posiada żadnych hamulców i moralnych zasad. Romański gra tę
postać charakternie, bardzo mimicznie, momentami aż nazbyt teatralnie (w
przeciwieństwie do równolegle kreowanej przez niego postaci lekarza, którego
najbardziej charakterystyczną cechą są stukające, drewniane chodaki!). To
jednak w pełni zamierzony zabieg, który tylko uwydatnia śmieszność i małość
jego bohatera. Na osobną uwagę zasługuje też Sylwia Koronczewska-Cyris, która
potrafiła nieco groteskową i przerysowaną postać Rosy Trzy Cycki obdarzyć godną
podziwu siłą i charyzmą. Sama Julia grana jest natomiast z dużą lekkością i
wdziękiem, może tylko momentami nieco zbyt naiwnie.
Wizualnie
sztuka to majstersztyk. Kostiumy, scenografia, charakteryzacja i dekoracje
wciąż na nowo przykuwają uwagę, nie pozwalając nawet na moment odwrócić wzroku
od sceny. Tym bardziej, że niekiedy zacierają się jej granice i Teodor Lent
przechadza się na przykład wśród widzów z głową Pastrany w walizce. Są tu i
ruchome lalki z katalogu, który można by zatytułować „freak show" i
gablota z truchłem Pastrany. Dynamiczna muzyka i piękna wizualizacja
opowiadająca o dzieciństwie Julii. Bywa, że feeria barw i dodatków zamienia się
w kakofonię, ale czyż właśnie nie na przesadzie zbudowana jest cała idea cyrku
i jego pochodnych? Całość pomyślana w ten sposób, że zmieniające się tła
przeplatają na zmianę wątki z przeszłości, teraźniejszości i przyszłości Julii,
dając szerokie spojrzenie na jej losy.
Marii
Żynel – reżyserce - udało się w tej,
zdawałoby się, ogranej i wyeksploatowanej już historii, znaleźć coś jeszcze.
Coś, co sprawia, że odkrywamy ją na nowo, a odkrywając - wstydzimy się. Siebie,
własnej ciekawości i uprzedzeń oraz tego, że gdyby Lent przyjechał z Julią do
naszego miasta, pewnie też poszlibyśmy na ten pokaz. Podobnie jak poszliśmy na
spektakl. Czy aby na pewno z właściwych pobudek?
Kasia
Po raz drugi spektakl uczestnicy koła obejrzeli 3 grudnia 2016 roku:)
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz