poniedziałek, 4 kwietnia 2016

Kwiecień Światowym Miesiącem Wiedzy na Temat AUTYZMU

W związku z tą ważną akcją edukowania społeczeństwa na temat autyzmu i my zaczynamy cykl  artykułów. Mamy nadzieję, że pomogą zrozumieć wszystkie aspekty tego problemu. Na początek sytuacja prawna dzieci ze spektrum autyzmu, wybór edukacji, jaki stoi  przed ich rodzicami.

Kasia i Małgosia



Dziecko z autyzmem  - wybór szkoły i drogi edukacyjnej

Zgodnie z Ustawą o systemie oświaty dziecko ze spektrum autyzmu ma prawo do edukacji w szkole specjalnej lub szkole masowej. Każde dziecko z diagnozą lekarską dotyczącą zaburzeń rozwojowych (w tym z autyzmem) i z orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego lub nauczania specjalnego wydane przez poradnię pedagogiczno-psychologiczną ma prawo  do dostosowania treści, metod  i organizacji nauczania stosownie do jego potrzeb i możliwości psychofizycznych (ustawa z dn. 7 września 1991 r. o systemie oświaty). Dzieci i młodzież posiadające takie orzeczenia mogą uczęszczać do przedszkola, szkoły ogólnodostępnej, integracyjnej lub specjalnej. Ostatecznego wyboru rodzaju szkoły dokonują rodzice dziecka i każda szkoła musi brać pod uwagę ich decyzję. W orzeczeniach tych są zawarte także dodatkowe wskazania co do uczestniczenia danego dziecka w dodatkowych zajęciach usprawniających, terapeutycznych.

Kształcenie dzieci i młodzieży niepełnosprawnych w Polsce jest prowadzone od 7. do 18. roku życia – w przypadku szkoły podstawowej, 21. roku życia – w przypadku gimnazjum, 24. roku życia w przypadku szkoły ponadgimnazjalnej (np. szkoły specjalnej przysposabiającej do pracy). Wszystkie dzieci 6 letnie w Polsce (w tym dzieci z autyzmem) mają dodatkowo obowiązek odbyć roczne przygotowanie przedszkolne (tzw. klasa „0”)
Przed edukacją szkolną dziecko uczestniczy we wczesnym wspomaganiu rozwoju po skierowaniu  poradni psychologiczno-pedagogicznej, która wydaje stosowną opinię. Zajęcia te są organizowane  w przedszkolach, szkołach, poradniach w czasie od 4 do 8 godzin w miesiącu (Rozporządzenie MENiS z dnia 4 kwietnia 2005 roku (Dz. U. nr. 68, poz. 587)).
Po okresie wczesnego wspomagania rozwoju następuje faza realizacji obowiązku szkolnego. Uczeń niepełnosprawny intelektualnie może spełniać obowiązek szkolny :
  • w szkole ogólnodostępnej (w tzw. edukacji włączającej),
  • w szkole integracyjnej lub oddziale integrcyjnym,
  • w szkole specjalnej lub oddziele specjalnej,
  • w specjalnym ośrodku szkolno - wychowawczym.
Szkoły integracyjne zapewniają integrację ze zdrowymi rówieśnikami. Klasy są tu mniej liczne – od 15 do 20 uczniów, z czego od 3 do 5 uczniów niepełnosprawnych. Jeżeli w klasie takiej jest uczeń  z niepełnosprawnością sprzężoną, liczba uczniów niepełnosprawnych może być obniżona. W takim oddziale musi pracować dwóch nauczycieli – jeden z nich musi być pedagogiem specjalnym i pracuje z uczniami niepełnosprawnymi. W szkołach podstawowych i gimnazjach w klasach integracyjnych może być zatrudniona także osoba, która jest pomocą nauczyciela (nie musi mieć wykształcenia pedagogicznego). W szkołach integracyjnych oprócz zajęć edukacyjnych dzieci niepełnosprawne, w tym z autyzmem, powinny mieć organizowane dodatkowe zajęcia usprawniające, terapeutyczne, logopedyczne.
Szkoły specjalne są tworzone dla uczniów niepełnosprawnych, z dysfunkcjami rozwojowymi. W Polsce istnieje możliwość organizowania oddziałów dla uczniów z autyzmem. Klasa taka ma liczyć od 2 do 4 uczniów. Zajęcia w niej powinien prowadzić odpowiednio przygotowany specjalista wspierany przez pomoc nauczyciela. Oddziały dla dzieci z autyzmem mogą być tworzone w szkołach ogólnodostępnych i szkołach specjalnych.
Szkoły ogólnodostępne są najmniej przygotowane do pracy z uczniami niepełnosprawnymi, w tym   z autyzmem, najczęściej  proponują nauczanie indywidualne. Obejmuje się nim dzieci i młodzież, których stan zdrowia uniemożliwia lub znacznie utrudnia uczęszczanie do szkoły. Przepisy nie precyzują jasno czy można prowadzić nauczanie indywidualne na terenie szkoły, w związku z tym dzieci są bardzo często uczone w domu. Wymiar zajęć jest tu ograniczony, np. w klasie I – III od 6 do 8 godz. tygodniowo.
Szkoła, która stworzy możliwość nauki uczniom z autyzmem, musi pozyskania oligofrenopedagogów , logopedów a także stworzyć  odrębne plany nauczania określające ilość obowiązkowych zajęć edukacyjnych oraz zajęć rewalidacyjnych i innych zajęć dodatkowych na każdym etapie nauki. Rozporządzenie Ministra Edukacji  narodowej i Sportu z dnia 26 lutego 2002 roku akcentuje:
(…) specyfikacja kształcenia dzieci i młodzieży z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym i znacznym polega na wychowaniu i nauczaniu całościowym, zintegrowanym, opartym na wielozmysłowym poznawaniu otaczającego świata – w całym procesie edukacji.
Zespół pedagogów z wychowawcą klasy na czele, planując pracę dydaktyczną winien brać pod uwagę indywidualne tempo nabywania wszelkich umiejętności każdego ucznia. Indywidualne programy nauczania muszą uwzględniać potrzeby edukacyjne, możliwości psychofizyczne, deficyty, zainteresowania i zdolności  dziecka i muszą być weryfikowane   na podstawie diagnozy dwa razy  w roku. Rodzice powinni być wciągani do współpracy a nawet zachęcani do współtworzenia planu rewalidacji. Celem edukacji jest rozwijanie autonomii ucznia, socjalizacja, osiągnięcie niezależności życiowej,  budowanie zaradności.
W szkole ogólnodostępnej muszą być zagwarantowane warunki  bezpieczeństwa i akceptacji, komfortu psychicznego. Najlepiej to osiągnąć budując porządek w otoczeniu, podział przestrzeni ze względu funkcje, stały  rozkład zajęć. Uczniowie z autyzmem najlepiej funkcjonują  według ustalonych wcześniej planów dnia (werbalnych bądź piktogramowych). Ponieważ w podstawie programowej istnieje zapis  o tworzeniu sytuacji edukacyjnych do rozwijania umiejętności komunikacyjnych, ważne jest, by uczniowie z autyzmem byli objęci dostosowanym  treningiem komunikacji, realizowanym poza szkołą, w sytuacjach autentycznych. Jedną z możliwości jest stworzenie uczniom z autyzmem szansy na udział w zajęciach rozwijających uzdolnienia plastyczne, muzyczne czy też teatralnych, służących nabywaniu kompetencji emocjonalnych. Wspieranie rozwoju psychoruchowego może odbywać się w ramach zajęć prowadzonych prze nauczycieli wych. fizycznego, organizowanie wycieczek, zabaw na placach, ściance wspinaczkowej czy też poza szkołą w zajęciach hipoterapii.
Uczniowie posiadający orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego (wśród nich są dzieci z autyzmem) mają zagwarantowany darmowy dowóz wraz z opieką do najbliższej szkoły podstawowej, gimnazjum lub specjalnego ośrodka szkolno-wychowawczego (nie dotyczy to uczniów szkół ponadgimnazjalnych). Jeżeli dowóz zapewniają rodzice ucznia otrzymują oni zwrot kosztów przejazdu środkami komunikacji publicznej dla dziecka oraz opiekuna. Koszty przewozu pokrywa gmina.
Ponieważ system oświaty w Polsce jest finansowany z budżetu państwa, jednostki samorządu terytorialnego otrzymują co roku subwencję oświatową. W przypadku uczniów z niepełnosprawnościami sprzężonymi oraz z autyzmem – 9,50. Co oznacza, że na kształcenie uczniów z autyzmem przeznaczana jest dotacja ponad trzykrotnie większa niż na kształcenie uczniów z innymi zaburzeniami psychicznymi i aż 9,5 razy większa niż dla uczniów zdrowych.

Rodzice mogą zapisać dziecko ze spektrum autyzmu do ogólnodostępnej szkoły. Zawsze jednak muszą wziąć pod uwagę, w porozumieniu z poradnią, specjalistami oligofrenopedagogiki wszystkie aspekty takiej decyzji, a przede wszystkim stan dziecka. Autyzm jest zróżnicowanym spektrum zaburzeń, zdarza się, że uczniowie, którzy mają łagodne objawy   wymagają niewielkiego wsparcia w interakcjach z kolegami oraz w nauce  i dobrze radzą sobie w szkołach ogólnodostępnych. Zdarza się również , badania wskazują - w mniejszych miejscowościach – że szkoła masowa organizuje edukację i wsparcie nawet  dla ucznia z głębszymi zaburzeniami, a dziecko aklimatyzuje się  w nowym środowisku. Ważne jest, by dziecko miało zagwarantowane zajęcia terapeutyczne, zgodnie z IPET-em – indywidualnym programem edukacyjno – terapeutycznym.


Bibliografia:
Deja A., System edukacji w Polsce dla osób z autyzmem, http://www.autyzm.wroclaw.pl/media/system-edukacji.pdf (dostęp: 21.01.2016).
Słomian A., Jankowicz M., Zygmunt A., Twórcze sposoby realizacji podstawy programowej kształcenia ogólnego dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w kontekście specyfiki funkcjonowania uczniów z autyzmem. W:  Kompleksowe wspomaganie rozwoju uczniów z autyzmem i zaburzeniami  pokrewnymi. Red: J. Kossewska,  Kraków 2009, s. 35-44.

Małgorzata Masłowska - Taffel

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz