Najbardziej polski wyraz – ŻÓŁĆ

Jaki jest najbardziej polski wyraz? ŻÓŁĆ. Po pierwsze składa się on z samych znaków diakrytycznych, charakterystycznych dla języka polskiego i w ten sposób zyskuje rangę tyleż oryginalności, co niepowtarzalności.

Według słownika etymologicznego żółć oznacza „żółtą barwę”; żółty - mający barwę owocu cytryny, jaskrów, żółtka itp.; od XV w.; ogsłow. < psłow. *žľtъ ‘żółty’ pochodzącego od pie. *ģhel- (wyraz ten oznaczał m.in. różne jasne barwy, zwłaszcza żółtą i zieloną).

Encyklopedycznie za żółć uznaje się jedną z wydzielin wątrobowych. Ten niezwykle gorzki, żółty lub zielonkawy płyn jest potrzebny organizmowi w procesie trawienia. Żółć zaczęto kojarzyć z tym, co gorzkie bądź trujące, i w takim znaczeniu wspomina o niej Biblia (Dz 8:23).Hiob, opisując swe ciężkie, gorzkie przeżycia, obrazowo mówi, że Bóg wylewa jego woreczek żółciowy na ziemię (Hi 16:1, 13). Później Cofar zarzuca Hiobowi, iż postępował niegodziwie, i przenośnie zapowiada, że „jego pokarm” będzie w nim „żółcią [czyli trucizną] kobr”. Ostrzega również, że „jego żółć [woreczek żółciowy]” przeszyje oręż (Hi 20:1, 14, 25). Hebrajskie słowo tłumaczone na „żółć” jest spokrewnione z wyrazem oddawanym jako „gorzki” (Pwt 32:32; Hi 13:26). Nic więc dziwnego, że przenośnie słowo to oznacza gniew, frustrację, zdenerwowanie.

Najtrafniej metaforyczne znaczenie tego wyrazu wyraził pisarz i publicysta Zygmunt Miłoszewski:

Mimo że wyraz ten językowo jest tak dystynktywny, zawiera pewne treści uogólniające, w symboliczny sposób stanowi o naturze wspólnoty, która się nim, przyznajmy, niezbyt często posługuje. Oddaje pewien charakterystyczny nad Wisłą stan mentalno-psychiczny. Zgorzknienie, frustrację, drwinę podszytą złą energią i poczuciem własnego niespełnienia, bycie na „nie" i ciągle nieusatysfakcjonowanie. I ta „żółć" bardzo pasuje do naszego wspaniałego narodu.

Wszystkim życzymy, by  „żółć” nigdy nikogo nie zalała!

Optymizmu w jesienne dni!

Kasia i Małgosia

Cytat pochodzi z ksiązki Zygmunta Miłoszewskiego „Ziarno prawdy”, Wydawnictwo W.A.B, Warszawa 2011